Jak zbadać widzenie?

Według Słownika Języka Polskiego, widzieć to „móc badać świat za pomocą wzroku”. Badać świat zaczynamy niemalże zaraz po narodzinach a kończymy wraz ze śmiercią. Jest to zatem zdolność, która towarzyszy nam przez całe życie, a samo życie zależy w dużej mierze od tego jak widzimy. Widzenie jest procesem niezwykle dynamicznym, a jego dynamika jest zmienna w różnym wieku i zależy od bardzo wielu czynników. Dlatego też, badanie widzenia dziecka, będzie różniło się od badania osoby aktywnej zawodowo, a badanie takiej osoby, będzie inne niż kontrola wzroku osoby w wieku starczym.

Każdy z nas widzi inaczej i ma różne wymagania odnośnie swojego widzenia.

Zdarzają się osoby rozpoznające jedynie połowę liter na tablicy testowej, które są zadowolone ze swojej ostrości widzenia, oraz takie które widzą wszystkie litery na tablicy a narzekają, że im to nie wystarcza. Każde badanie widzenia jest zatem sporym wyzwaniem zarówno dla badającego jak i osoby badanej, której wzrok musi zmierzyć się czasem z wieloma testami optometrycznymi i pytaniami w celu uzyskania odpowiedniej pomocy.
Specjaliści ochrony wzroku uważają, że najważniejszą częścią badania widzenia nie jest użycie drogiego sprzętu pomiarowego ani sprawne umiejętności doboru soczewek korekcyjnych, lecz dokładny wywiad dotyczący potrzeb wzrokowych badanego. Wywiad taki zawiera wiele pytań, które czasem mogą wydawać się dziwne lub nie mające wiele wspólnego z aktualnym widzeniem, np. pytanie o pracę i hobby, choroby ogólnoustrojowe czy historię korekcji bądź leczenia wzroku. Na podstawie odpowiedzi badanego specjalista musi stworzyć w swojej głowie swego rodzaju model funkcjonowania wzroku badanego aby wiedzieć jaki aspekt widzenia wymaga szczegółowego badania i pomocy. Bez precyzyjnego wywiadu utworzenie takiego wirtualnego modelu widzenia nie byłoby możliwe a procedury użyte w badaniu wzroku niekompletne.

Jak wspomniano wcześniej, przy badaniu widzenia stosuje się różne procedury optometryczne, a ich wybór i sposób stosowania zależy m.in. od wieku badanego, potrzeb wzrokowych, stanu jego zdrowia czy nawet poziomu rozwoju intelektualnego. Poza tym badając widzenie, wybiera się tylko procedury niezbędne do pełnej diagnostyki problemu wzrokowego, tak aby badanie wzroku nie było zbyt męczące i nie wpłynęło przez to negatywnie na wyniki kolejnych pomiarów (np. u dzieci wizyta powinna trwać maksymalnie ok. 30min, u dorosłych do 1 godz.). Tu warto wspomnieć, że badanie widzenia u dziecka powinno być przeprowadzone tak aby jak najbardziej przypominało zabawę – w tym celu stosuje się różne kolorowe maski, ołówki z bohaterami kreskówek, czy konkursy, angażujące uwagę oraz wzrok najmłodszych.

Badanie widzenia składa się z pewnych podstawowych procedur dotyczących aspektów wzrokowych takich jak

badanie ostrości widzenia, pomiar wady refrakcji, ocena stanu zdrowia przedniego i tylnego odcinka oka oraz widzenia obuocznego.

Każdy z tych aspektów może być szczegółowo zbadany dodatkowymi procedurami jeśli wywiad i/lub procedura podstawowa wykażą odstępstwa od normy fizjologicznej. Na podstawie wszystkich zebranych pomiarów oraz wywiadu, badanie musi kończyć się postawieniem diagnozy oraz poradą i zaleceniami dotyczącymi odpowiednich okularów, soczewek kontaktowych, leczenia czy terapii widzenia. Nie znaczy to jednak, że jedna wizyta u specjalisty zawsze wystarcza, szczególnie jeśli przepisuje się leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Jeśli natomiast problem wzrokowy wymaga szerszego podejścia wówczas angażuje on wiedzę okulisty, optometrysty, ortoptysty oraz optyka. Niejednokrotnie współpraca tych specjalistów jest dopiero w stanie poprawić widzenie. Przy okazji zwróćmy uwagę na wymienioną powyżej ilość zawodów specjalistycznych w ochronie wzroku. Liczba ta świadczy o wybitnej złożoności procesu widzenia i potrzebie rozwoju i stosowania wiedzy na temat jego poprawy i leczenia.

Na koniec, należy mieć świadomość, że badanie widzenia jest ważne nie tylko dla utrzymania zdrowia wzroku, lecz często daje wiele informacji o kondycji całego ciała. I tak np. niestabilna ostrość wzroku w ciągu dnia może być oznaką cukrzycy, zmiany anatomiczne w obrębie naczyń siatkówki mogą wskazywać na problemy z nadciśnieniem tętniczym, a nagłe pojawienie się dwojenia obrazu może świadczyć o guzie w strukturach mózgowia. Zatem badanie widzenia nie ogranicza się jedynie do kontroli wzroku a może służyć także wykrywaniu symptomów świadczących o chorobach bezpośrednio nie związanych ze wzrokiem.
Jako że widzenie służy nam właściwie codziennie, przez całe życie, powinniśmy mieć świadomość, że jedynie regularne jego badanie pozwoli nam w pełni korzystać z tego niesamowitego daru natury.